Röntgenonderzoek
De determinatie van archeologische metalen voorwerpen kan met röntgen uitgevoerd worden, zodat geen tijd verloren gaat met het uitprepareren van de objecten. In een aantal gevallen zal de röntgendeterminatie genoeg zijn, in andere gevallen is dit de basis voor een nader te bepalen behandelingstraject.
Juist voor een scan van archeologische vondsten uit depot kan de röntgendeterminatie een goede keuze zijn. Er wordt een digitale afbeelding gemaakt, of in het geval van een ingewikkelder voorwerp, een filmpje waarbij het voorwerp roterend te zien is.
Ook detectie van metalen voorwerpen in archeologisch slakmateriaal is op deze manier eenvoudig uit te voeren.
Röntgendeterminatie klokkasten en wijzerplaten
De klokkast en wijzerplaat van een stoelklok uit het begin van de achttiende eeuw is in ons atelier met röntgenapparatuur onderzocht (zie foto hieronder). Vaak is de originele schildering nog aanwezig onder een jongere verflaag. De oudere verf is met röntgenstralen zichtbaar te maken omdat een aantal oudere verven pigmenten met zware metalen bevat, zoals bijvoorbeeld vermiljoen en loodwit.
De opbouw van een houten klokkast, deuvels of spijkers worden ook zichtbaar gemaakt. Het patroon van de oudere verven verschilt meestal van de jongere afbeelding. Ook is het mogelijk restauraties met tinsoldeer of epoxy op bijvoorbeeld oude wijzerplaten te detecteren.
Röntgenonderzoek aan de houten onderdelen van de stoelklok. De foto toont de röntgenopname van de linker zeemeermin. De staart is eerder beschilderd geweest met een ander motief. De oudere verfstreken zijn gedeeltelijk zichtbaar doordat de verven zware metalen bevatten. Dit toont donkerder op de röntgenfoto (klok eigen bezit).
Röntgenonderzoek divers erfgoed
Met behulp van röntgenstraling worden bijvoorbeeld bronzen beelden onderzocht op gietfouten, een 17e eeuwse ‘zonhoed’ werd systematisch bekeken om de inwendige ijzeren steun te detecteren, gipsen en wassen beelden kunnen gescand worden om te zien of een metalen skelet aanwezig is.
Bronzen vaatwerk kan bekeken worden op haarscheuren en andere schades en aanvullingen kunnen zichtbaar gemaakt worden. Het meest rechtse fragment uit de bovenste foto toont in de röntgenopname reeds gerestaureerde breuken. De oude breuken zijn bij een vorige restauratie opgevuld met een aluminiumplamuur. Dit heeft meer soortelijke massa dan het oorspronkelijke materiaal; het kleurt donkerder op de röntgenopname.
Vraag gerust naar de mogelijkheden.
In de röntgenopname van het meest rechtse fragment uit de bovenstaande foot zijn oude, gerestaureerde breuken zichtbaar. Particulier bezit.
Lang, J. and A. Middleton (eds), 1997: Radiography of Cultural Material, Oxford
O’Connor, S. and M.M. Brooks, 2007: X-
Roo, de, T., 1974: Roentgen atlas of old dutch clocks, Alkmaar